تاثیر تفکر مدرنیسم بر معماری

تفکر مدرنیسم به جهت تأثیر مبانی فکری و فلسفی خویش بر معماری، و تجلی اصولش در معماری و شهرسازی، دگرگونی بنیادینی را بر انسان ها و فرهنگ آنها تحمیل نموده است. یکی از وجوه بارز مدرنیسم که قبلا هم گفته شد، تمرکز بر توجه به «فردا» می باشد، که این توجه سبب بروز «از خود بیگانگی»، «غربت» و «انزوای» انسان معاصر گردیده است. اگر چه که حسرت زندگی جمعی گذشته را می توان به عنوان یکی از مسائل امروز جامعه شهری مطرح نمود و اظهار داشت که ": گر چه «در زندگی روزمره، ما هم چنان از کنار یکدیگر عبور می کنیم، اما با هم زندگی نمی کنیم. در بهترین حالت می توان گفت که در کنار هم و نه با هم زندگی می کنیم. محله های ما، به ویژه محله های نوساز یا بازسازی شده از وجود زندگی محله ای خالیست»

(حبیبی؛ 1375: 16). همچنین باید توجه داشت که بدون شناسایی مختصات الگوها و برنامه ها که هم باعث نابودی نمونه های سنتی خویش شده و هم عامل بروز این گونه زندگی شده اند، و بدون وضوح تضاد آنها با مختصات انسان و حیات انسانی و فرهنگ ملی، و بدون سعی در محو نمودن آنها و بازگشت به خویش این مشکلی هم چنان وجود داشته و بر شدت آن نیز افزوده خواهد شد. یکی از عوامل اصلی بروز وضعیت موجود، رسالتی است که معماران به عنوان تصمیم گیرندگان انحصاری چگونگی ایجاد محیط زندگی برای خویشتن قائل بوده و با در افتادن در دام صاحبان سرمایه و قدرت، انچه را که به انها دیکته می شود یا به عنوان علم و هنر و فناوری و مد به جامعه القا می نمایند و یا اینکه خود در پی ایجاد محیطی برای زندگی انسان، ان گونه که خود می خواهند و نه ان گونه که مردم می خواهند بر می ایند. منظور از رعایت خواست مردم، حذف معماران نمی باشد بلکه مقصود در نظر داشتن فرهنگ و ارزش ها و اداب و سنن جامعه و هویت ناشی از آن در آثار معماری و شهری است. وجه مهم دیگری که به دنبال نفی فرهنگ و سنت، بر مادی گرایی و جهان گرایی متمرکز شده و از جنبه معنوی اشیاء و طبیعت و حتی انسان غافل مانده است، تسلط اقتصاد بر سایر قلمروهای حیات فردی و جمعی هم چون هنر و فرهنگ گردیده است. این امر سبب شده است تا جنبه مادی همه چیز، از جمله معماری، به عنوان هدف اصلی برنامه ها و طرح ها مطرح شوند. اگر اقتصاد و سیاست، معماری را محترم نشمارند و معماران، اقتصاد و سیاست را بر معماری ترجیح دهند آنگاه در گسترش شهرها، ساختمان سازی مقدم بر معماری خواهد بود (حائری؛ 1375: 32). امروزی به خوبی می بینیم. ساختمان سازی همه عناصر بنا را تا حد یک شیء تقلیل می دهد. در این صورت دیگر، دیوار فقط دیوار است، سقف فقط سقف است و نور فقط روشنایی است. ارتفاع تا حد قد و قواره ادمی تعیین می شود و ابعاد و اندازه فضاها را اشیاء تعیین می کنند. در ساختمان سازی بناها یکسره به کالای مصرفی بی دوام بدل می شوند. ساختمان سازی نیازهای آدمی را آنی و میرا، محدود و واحد می بیند. همین طور در ساختمان سازی در بهترین حالت مکان را اقلیم و مصالح را بازار تعیین می کند و زمان امروز است و شاید کمی جلوتر، و لحظه ها گسسته از دیروز و امروز و جدا از فرد است." هم چنین غفلت از معنای عام اقتصاد که همان «میانه روی» می باشد و فقط تمرکز بر یک جنبه آن یعنی «درآمدزایی» باعث شده تا برنامه های ملی را تحت الشعاع منافع مادی افراد و یا حتی سازمان ها قرار داده و آنها را از جامع نگری و توجه به منافع جامعه باز بدارد. با پذیرش اصلی تسلط جویی انسان بر طبیعت و غفلت از تعادل موجود در آن که به شکل فقدان دوستی و همراهی با طبیعت ظهور پیدا کرد، به همراه تفکر حداکثر بهره گیری اقتصادی از منابع طبیعی، منجر به خدشه به تعادل موجود در طبیعت و تخریب آن شد. به گونه ای که به مرور، حیات انسان نیز با خطرات جدی مواجه گردیده و مقابله با این خطرات که به جهت وسعت ان همگامی جهانی را می طلبد چرا که دگرگونی ان نیازمند دگرگونی در تفکر انسان نسبت به طبیعت و بهره گیری از ان می باشد. باید این نکته را هم ذکر کرد که این علم جدید اساسا شناسایی برای سلطه و تصرف است. در مقابل، علم در دوران قبل از تجدد، شناسایی برای ادراک بود (اسدی خویینی، ۱۳۹۱).